مهمترین اخبار و اتفاقات روزانه

مقدمه

کاهش درد و ترمیم سریع زخم‏های جراحی به‏منظور کاهش عوارض ناشی از آن مورد توجه محققین است (1). یکی از روش‏های موثر در این راستا، استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی می‏باشد که با خواص مختلف، روی پدیده فوق تاثیر دارند. فاکتور اصلی محدودکننده داروهای NSAIDs در ارتباط با اثرات جانبی معده‏ای–روده‏ای آن‏ها می‏باشد. درمان زخم معده با داروهای شیمیایی نظیر امپرازول، مترونیدازول، رانیتیدین و ... پر هزینه و همراه با عوارض جانبی و بروز مشکلاتی نظیر پدیده خود ایمنی است و احتمال بازگشت ضایعات پس از قطع درمان با آن‏ها وجود دارد به‏همین دلیل تلاش گسترده‏ای برای یافتن ترکیبات موثر طبیعی و گیاهی در درمان زخم معده وجود دارد (2).

استفاده‏ی طولانی از داروهای NSAIDs، علت عمده‏ی فرسایش در مخاط معده‏ای–روده‏ای به‏میزان 35 تا 60 درصد و همچنین دلیل ایجاد زخم‏های پپتیک یا دوازدهه در حدود 10 تا 25 درصد بیماران بوده و عوارض جدی مثل خون‏ریزی همراه با سوراخ شدن معده را ایجاد می‏کنند (3).

زردچوبه در طب سنتی آسیا، برای مدت‏ها به‏عنوان مقوی معده و تصفیه کننده خون و همچنین برای درمان بیماری‏های کبدی، بیماری‏های پوستی و التیام زخم به‏کار می‏رود (4). در حیوانات آزمایشگاهی مصرف هم‏زمان زردچوبه با داروی ایندومتاسین موجب پیشگیری از زخم معده ناشی از این دارو و مصرف هم?زمان با دوکوروبیسین موجب پیشگیری از آسیب قلبی کبدی و کلیوی، این دارو شده است (5 و6).

از طرفی مطالعات قبلی نشان داده است که استفاده از مواد طبیعی و داروهای سنتی مانند روغن کره گاو (ghee) باعث تسریع روند بهبود زخم می‌شود (8). روغن کره گاو به‏دلیل داشتن اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع و ویتامین‌های A وD به‏عنوان یک بیواستیمولاتور در التیام زخم شناخته شده است (9).

لذا هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر التیام بخشی ترکیب پودر ریزوم زردچوبه و روغن کره گاو در زخم‌های تجربی ایجاد شده در معده‏ی موش‏های صحرایی می‏باشد.

 

مواد و روش‏ها

در این مطالعه تجربی کلیه اصول اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی که مصوب انجمن آمریکایی SPCA (Society for the Prevention of Cruelty Animals) در سال 2006 است، رعایت شده است .به‏منظور اجرای این طرح از موش‏های صحرایی نر نژاد ویستار، با محدوده ی وزنی 250 تا 300 گرم استفاده شد، که تمامی حیوانات مورد استفاده از حیوان‏خانه‏ی دانشکده‏ی پزشکی مشهد تهیه و پس از ورود به حیوان‏خانه‏ی دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد درقفس‏هایی از جنس  plexy glass قرار گرفتند و قبل از شروع آزمایش به‏مدت یک هفته در شرایط کنترل شده‏ی نوری (12ساعت تاریکی و 12ساعت روشنایی، شروع روشنایی ساعت 8 صبح) و محدوده‏ی دمایی (2±22 درجه‏ی سانتی‏گراد) نگه‏داری شدند تا با محیط جدید سازگار گردند و در ضمن محدودیتی از نظر دسترسی به آب و غذا نداشتند. سپس موش‏های صحرایی به‏صورت تصادفی به 5 گروه 6 تایی تقسیم شدند: گروه‏های دریافت کننده‏ی نرمال سالین (کنترل)، کربوکسی متیل سلولز یک درصد، ایندومتاسین با دوز 50 میلی‏گرم بر کیلوگرم به‏صورت تک دوز (ایندومتاسین)، دو گروه دریافت کننده‏ی دوزهای مختلف 500 و 750 میلی‏گرم بر کیلوگرم زردچوبه در 10 میلی‏لیتر روغن کره گاو .

برای ایجاد زخم معده موش‏های صحرایی به‏مدت 48 ساعت از دسترسی به غذا محروم شدند و پس از این بازه‏ی زمانی 50 میلی‏گرم پودر خالص ایندومتاسین در محلول 1 درصد کربوکسی متیل سلولز (7) به‏صورت خوراکی به موش‏ها داده شد.

در گروه‏های درمانی پس از ایجاد زخم معده دوزهای مورد نظر دارویی روزانه یک‏بار و به‏مدت سه روز به موش‏های صحرایی داده شد، اما گروه‏های دیگر به‏مدت سه روز نرمال سالین دریافت می‏نمودند. چهار ساعت بعد از دریافت آخرین دوز تیمار حیوانات کشته شدند و معده به لحاظ ماکروسکوپی و میکروسکوپی بررسی شد.

روشتهیه‏یترکیب دارویی: ریزوم‏های زردچوبه خریداری شده از عطاری ابتدا توسط کارشناس  مربوطه در دانشکده‏ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مورد شناسایی قرار گرفت و آسیاب شد. سپس پودر موردنظر در روغن کره گاو مخلوط گردید (8).

 روشبررسیزخممعده: معده را پس از خارج نمودن از بدن حیوان، از خمیدگی بزرگ برش داده و پس از شستشو توسط نرمال سالین، بر سطح سینی تشریح  ثابت نموده و به‏کمک استرئومیکروسکوپ از نظر ماکروسکوپی و وجود زخم مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس برای هر گروه از حیوانات شاخص درمانی محاسبه شد.

%UI= [ (UIc – UIt) 12أ·"> UIc] × 100 (10).

:UI شاخص درمانی

UIc: شاخص زخم گروه کنترل

:UIt  شاخص زخم گروه تیمار

مطالعات بافت شناسی و بررسی‌های میکروسکوپی: پس از نمونه برداری، نمونه‏ها در بوئن فیکس گردید. پس از مراحل آبگیری، نمونه‏ها در بلوک پارافین مدفون و برش‏های 5 میکرونی فراهم شد. برش‏های به‏دست آمده به‏وسیله هماتوکسیلین - ائوزین و پاس - پیک ایندیگو رنگ آمیزی و بهبودی با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. بررسی هستیولوژیک روند ترمیم شامل، ضخامت لایه‏ی مخاطی، تراکم مویرگ‏های خونی و تراکم سلول‏های آماسی بود (8). علاوه بر فاکتورهای ذکر شده ضخامت موکوس ترشحی نیز مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش با استفاده از عدسی چشمی مدرج تحت بزرگنمایی 100 برابر ضخامت مخاط اندازه گیری شد. نحوه‏ی اندازه گیری به این ترتیب بود که از هر لام چهار برش و از هر برش چهار ناحیه یا شان میکروسکوپی مورد بررسی قرار گرفت.

آنالیزهای آماری: داده‌ها با استفاده از آزمون آماری ANOVA و با نرم افزار Instat GraphPad بررسی شد و میانگین‌ها با استفاده از آزمون Tukey -T با حداقل سطح معنی‏داری   (05/0 p<) مقایسه شد. داده‌ها به‏صورت (Mean±SEM) نشان داده شدند.

 

نتایج

نتایج کمی داده‌های ماکروسکوپی

 تعداد حیواناتی که در هر گروه در پایان دوره آزمایش دارای زخم معده بودند، در جدول 1 قابل مشاهده است. همان طور که مشهود است گروهی که ترکیب دارویی با دوز 750 میلی گرم/کیلوگرم را دریافت نموده نسیت به دو گروه دیگر درصد بهبودی بالاتر می‏باشد. از طرفی بررسی‌های ماکروسکوپی (اندازه‏گیری قطر زخم و محاسبه میزان شاخص درمانی) بر طبق نمودار 1 نشان دادند که در تمام دوره مطالعه، تیمار مربوط به مخلوط پودر زردچوبه و کره که بعد از گذشت 6 ساعت از ایجاد زخم استفاده شده بود، درصد بهبودی بالاتری نسبت به گروهی که این ترکیب را دریافت نکرده بودند، نشان داد و روند التیام زخم‌های مربوط به این گروه‏ها سریع‏تر صورت ‌گرفت و همان‏طور که در نمودار مشاهده می‌شود p-value نسبت به گروه ایندومتاسین (این گروه مورد تیمار واقع نشدند) بیش‏ترین معنی‏داری یعنی 001/0p< را دارد.

 

 

نمودار1 : مقایسه شاخص درمانی گروه‏های دریافت کننده غلظت های500 و 750 میلی‏گرم بر کیلوگرم ترکیب پودر ریزوم زردچوبه و روغن کره نسبت به گروه ایندومتاسین. داده‏ها به‏صورت انحراف معیار ± میانگین ارائه شده است (001/0 p<) و (6=n).

 

جدول 1: تعدادحیواناتیکهدرهرگروهدرپایاندورهآزمایشدارایزخممعدهبودند.

 

نتایج کمی داده‌های میکروسکوپی

اثر ترکیب مدنظر بر ضخامت لایه‏ی مخاطی

همان‏طور که در نمودار 2 و شکل‏های1، 2، 3 و 4 نشان داده شده است، ضخامت لایه‏ی مخاطی در گروه‏های تیمار با مخلوط پودر ریزوم زردچوبه و روغن در مقایسه با گروه ایندومتاسین (نمودار 3) به‏طور معنی‏داری افزایش نشان می‏دهد (001/0(p<.

 

نمودار 2 بیانگر این مطلب است که ضخامت لایه‏ی مخاطی در گروه‏های تیمار نسبت به گروهی که هیچ تیماری بر روی آن‏ها انجام نگرفته است بیشتر می باشد. در نمودار 3 مقایسه ای میان سه گروه انجام گرفته که نشان می‏دهد ضخامت لایه‏ی مخاطی در گروهی که ایندومتاسین را دریافت کرده اند، بیشتر است.

 

نمودار 2: مقایسه ضخامت لایه‏ی مخاطی در گروه‏های تیمار (دریافت کننده‏ی دو دوز مختلف از ترکیب پودر ریزوم زردچوبه و روغن کره گاو)  نسبت به گروه ایندومتاسین. داده‏ها به‏صورت انحراف معیار ± مبانگین ارائه شده است (***: 001/0 p<) و (6=n).

 

 

نمودار 3 : مقایسه ضخامت لایه‏ی مخاطی گروه ایندومتاسین نسبت به گروه‏های حلال ایندومتاسین وکنترل کاهش معنی‏داری را نشان می‏دهد. داده ها به‏صورت انحراف معیار ± مبانگین ارائه شده است. (***: 001/0 p<) و (6=n).